Motywacja do nauki

MOTYWACJA DO NAUKI

Czasami słyszę jak rodzice mówią: „dziecko źle się uczy, bo nie ma motywacji do nauki", „on nie radzi sobie w nauce, bo ma słabą motywację". Jak to jest, że jedne dzieci uczą się chętnie, a inne trzeba zaganiać do nauki? Czym jest motywacja do nauki i skąd się ona bierze? Czy można rozbudzać motywację do nauki i jak to robić? Spróbujmy się nad tym zastanowić. Jak wiadomo, motywacja do nauki odgrywa niezwykle ważną rolę w zdobywaniu wiedzy i w karierze szkolnej dziecka. Uczeń, który ma motywację do nauki, chce się uczyć, pragnie być lepszy w różnych dziedzinach, dąży do osiągania sukcesów szkolnych. Dziecko, które nie ma motywacji do nauki, nie chce się uczyć, nie lubi się uczyć, unika wysiłku, nie zależy mu na ocenach (szkoła mu „wisi" a oceny „olewa"). Z brakiem motywacji potocznie łączone jest lenistwo - brak wysiłku i chęci działania.
Problem motywacji jest nierozerwalnie związany z działaniem człowieka. Mamy do czegoś motywację i ona pociąga nas do działania, a innym razem czegoś nie robimy, bo nie mamy motywacji. Motywacja -jak ją określają psychologowie - to stan o charakterze psychicznym lub społecznym, służący nakierowaniu działań jednostki na określony cel. Motywacja jest zjawiskiem złożonym. Charakteryzuje ją kilka podstawowych cech: wzbudzanie energii, ukierunkowanie wysiłku na cel, koncentracja uwagi i selekcja bodźców, wypracowanie odpowiednich działań, konsekwencja i wytrwałość podejmowanych czynności.
Dlaczego jedno dziecko motywację posiada, a inne nie? Potocznie sądzi się, że motywacja jest czymś wrodzonym, danym nam od urodzenia. W rzeczywistości jest inaczej. Psychologia mówi, że motywacja jest w dużej mierze nabywana w trakcie rozwoju człowieka. Co to dla nas rodziców oznacza? Mianowicie to, że w znacznej części motywacja jest wyuczalna, że podlega wychowaniu. Postawienie łatwej diagnozy, że dziecko nie ma motywacji do nauki zwalnia nas niekiedy z podejmowania działań na rzecz rozwijania motywacji, którą my - jako rodzice - możemy u dzieci kształtować. Motywacja może być także hamowana, pomniejszana, osłabiana.
Zastanówmy się, co może ograniczać motywację dzieci do nauki szkolnej?
1. Brak niezbędnej energii potrzebnej do nauki. Dzieje się tak wówczas kiedy dziecko nie otrzymuje odpowiedniej stymulacji do nauki, kiedy nie jest właściwie pobudzane do pracy szkolnej (np. motywację obniża słabe zainteresowanie rodziców nauką dziecka). Energia do nauki może być wygaszana przez brak wiary w dziecko, zwątpienie i rezygnację - „z ciebie nic nie będzie". Motywację bardzo często obniża zła atmosfera w domu, słaby kontakt z dzieckiem, kłótnie, konflikty itp. Wzniecaniu energii do nauki służą rozmowy o szkole, dobry kontakt z nauczycielem, dbałość o przybory.
2. Brak celów. Jeżeli szkoła jest traktowana jako zło konieczne, jako strata czasu, trudno budzić motywację do nauki (po co się uczyć?). Dziecko rosnące w atmosferze braku szacunku dla wykształcenia, w klimacie lekceważenia i poniżania nauczycieli, nie będzie miało chęci do nauki. Co z tego, że rodzice mówią „ucz się ucz, czytaj książki", kiedy dziecko nie widzi książki w ręku własnego ojca i matki. Poszukiwaniu odpowiednich celów sprzyja rozbudzanie zainteresowań, rozwijanie nawyku czytelnictwa, pokazywanie wartości nauki i wiedzy. Motywację mogą także blokować zbyt wygórowane cele przerastające możliwości dziecka (ważne jest dostosowanie zadań do możliwości dziecka).
3. Brak określonych i usystematyzowanych działań. Jeżeli dziecko nie posiada zorganizowanego kącika do nauki, ustalonego harmonogramu dnia (stałe pory odrabiania lekcji, odpoczynku, snu) jego motywacja może być osłabiona.
4. Brak konsekwencji i wytrwałości. Zapracowani i przemęczeni rodzice nie są w stanie dopilnować dzieci w nauce. Motywowanie do nauki to codzienny, trudny obowiązek rodziców (nie wystarczy zdawkowe pytanie: „lekcje odrobione?").
Warto pamiętać, że motywację do nauki szkolnej mogą również ograniczać różne czynniki wewnętrzne np. upośledzenia narządów wzroku i słuchu, niedorozwój lub mikrouszkodzenia pewnych ośrodków w mózgu, problemy emocjonalne (nerwica szkolna). Chęć do nauki osłabiają różne czynniki zewnętrzne - niewłaściwe stosunki między nauczycielem i dzieckiem, nieprawidłowe funkcjonowanie dziecka w klasie, negatywny wpływ grup rówieśniczych. W przypadku podejrzeń, że niska motywacja do nauki może być związana z jakimiś obiektywnymi ograniczeniami, warto porozmawiać z nauczycielem lub zasięgnąć porady specjalisty.
Jak widać, motywacja do nauki szkolnej zależy od bardzo wielu różnorodnych czynników. Motywowanie do nauki jest także ważnym zadaniem dla rodziców. Poziom motywacji do nauki dziecka w dużym stopniu zależy od wysiłków rodziców. Ważnym motywem dla dziecka jest nauka dla „mamy i taty". Jeżeli odpowiednio zadbamy o jego motywację, prędzej lub później zacznie uczyć się dla siebie.