Kiedy u dziecka zaobserwujemy trudności w uczeniu się, nie zawsze wynika to z deficytów rozwojowych. Możliwe, iż jest to efekt niedostosowania stylu nauczania i uczenia się do indywidualnych możliwości ucznia. Obowiązujący powszechnie system edukacji opiera się głownie na predyspozycjach werbalnych i matematycznych, które reprezentują jedną z wielu inteligencji. Howard Gardner, twórca Teorii Wielorakiej Inteligencji, doszedł do wniosku, iż na inteligencję składa się wiele modułów. Wyróżnił osiem rodzajów inteligencji: logiczno-matematyczną, wizualno-przestrzenną, słuchową i werbalną (lingwistyczną), muzyczną i rytmiczną, ruchową, przyrodniczą, intrapersonalną i interpersonalną.


Inteligencja logiczno-matematyczna

      Osoby obdarzone tym typem inteligencji odznaczają się logicznym myśleniem, zamiłowaniem do nauk ścisłych, potrafią abstrahować, syntetyzować i analizować. Uczą się łatwo, kiedy podaje im się argumenty racjonalne i logiczne. Uprawiają zawód: księgowego, uczonego w dziedzinie nauk ścisłych, statystyka, analityka, planisty, programatora, detektywa itp.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

      Charakteryzuje architektów, malarzy, rzeźbiarzy, konstruktorów, projektantów, strategów, nawigatorów, dekoratorów. Są to ludzie, którzy z łatwością wyobrażą sobie trójwymiarowość przedmiotu, z łatwo poruszają się w świecie przestrzeni i konstruują otaczającą przestrzeń.

Inteligencja słuchowa i werbalna (lingwistyczna)

      Cechuje ludzi, których ulubionym zajęciem jest czytanie, pisanie, mówienie, tłumaczenie. Opiera się na słowach, składni i semantyce. Osoba obdarzona tego typu inteligencją często powtarza sobie w wyobraźni informację własnymi słowami. Przedstawiciele to: lingwiści, ale i politycy, pisarze, dziennikarze, nauczyciele, prawnicy. Ta inteligencja najbardziej dopasowuje się do współczesnego modelu edukacji.

Inteligencja muzyczna i rytmiczna

      Osoby działające pod wpływem tego typu inteligencji to muzycy (kompozytorzy, dyrygenci, instrumentaliści, śpiewacy). Wszyscy ci, którym bliski jest świat dźwięków i rytmu. Uczą się łatwiej, jeśli wyobraźnia posługuje się np. rytmem słów, wierszem, melodią. Np. potrafią przetworzyć regułę konieczną do zapamiętania w formę wierszowana, albo powtarzać ją rytmicznie.

Inteligencja ruchowa (kinetyczna)

      Człowiek obdarzony tego typu inteligencją najlepiej uczy się za pośrednictwem ruchu. Odznacza się poczuciem równowagi i harmonii ruchów – jest zręczny, gibki, elastyczny, potrafi ciałem wyrażać swe stany psychiczne, ma dobrą koordynację ruchową, często posiada niezwykłą zręczność ruchów dłoni. Lubi wszelki ruch fizyczny: taniec, zajęcia sportowe. Łączy ruch i aktywność myślową. Cechuje ludzi uprawiających zawód sportowca, tancerza, aktora, rzeźbiarza, chirurga, mechanika.

Inteligencja przyrodnicza

      Zainteresowanie światem przyrody, podróżami, ochroną środowiska naturalnego, otoczeniem człowieka i rytmem życia zgodnym z prawami przyrody - to domena ludzi przejawiających inteligencję przyrodniczą. Z uczniów zainteresowanych takimi zagadnieniami wyrastają: przyrodnicy, weterynarze, ekolodzy, turyści, ale i zwolennicy zdrowego trybu życia stosujący w praktyce zalecenia dietetyków i propagatorów naturalnej medycyny.

Inteligencja intrapersonalna

      Taka inteligencja jest właściwa dla osób „zaglądających” w głąb siebie, żyjących bardziej w sferze ducha, niż ciała, obdarzonych bogatym życiem wewnętrznym. Posiadacz inteligencji intarpersonalnej ma dużą zdolność do rozpoznawania swoich emocji, uczuć, wartości, jest wrażliwy moralnie, a jednocześnie posiada dystans do siebie. To inteligencja samotników, pustelników, uczonych nieprzystosowanych do prozy życia i otaczającej rzeczywistości, autorytetów moralnych, osób przestrzegających prawa, zasad, kodeksów, reguł.

Inteligencja interpersonalna

      Posiadający ten typ inteligencji mają doskonałe zdolności komunikacyjne, dużą wrażliwość na relacje międzyludzkie, są empatyczni, interesują się innymi, potrafią uczyć i wpływać na innych, łagodzić konflikty, współpracować, przewodzić. Są bezpośredni, komunikatywni, kontaktowi, wzbudzają zaufanie. Staja się przywódcami politycznymi, społecznymi, religijnymi. Zwykle są doskonałymi mówcami, potrafią negocjować, pomagać innym. Wykonują zawody np.: lekarza, nauczyciela, sekretarki, pielęgniarki, sprzedawcy, psychologa.

      Wiadomo, że człowiek nie posiada tylko jednego rodzaju inteligencji. Często równie dobrze ma rozwiniętych kilka. Te indywidualne predyspozycje do określonego zestawu kilku inteligencji są „obrazem naszych zainteresowań i obieranej drogi zawodowej” (za Małgorzatą Taraszkiewcz). A do zadań nauczyciela należy rozpoznanie predyspozycji i talentów ucznia, uwzględnienie w pracy dydaktycznej faktu, iż wiadomości bywają przyswajane w sposób wizualny, słuchowy i kinetyczny, co oznacza takie dobieranie   metod nauczania, które połączą te trzy sposoby przekazywania informacji. Jednak warto pamiętać, że:

ludzie zapamiętują 20% tego co przeczytali,

30% tego co usłyszeli,

40% tego co zobaczyli,

50% tego co powiedzieli,

60% tego co zrobili,

90 % - gdy czytają,, słyszą, widzą, mówią i robią coś z daną informacją.

Literatura

Małgorzata Taraszkiewicz, Colin Rose: „Atlas efektywnego uczenia się”. CODN 2006.
Christian Drapeau: „Jak uczyć się szybko i skutecznie. KDC. Warszawa 2002.

Kwestionariusz wielorakiej inteligencji

Wypełnij poniższy kwestionariusz, przypisując wartość liczbową każdemu stwierdzeniu, które twoim zdaniem jest prawdziwe w odniesieniu do ciebie. Jeśli w pełni się z nim zgadzasz, postaw cyfrę 5. Jeżeli sądzisz, że nie masz z nim nic wspólnego - wstaw 0. Użyj cyfr od 5 do O, aby określić stopień prawdziwości poszczególnych stwierdzeń.

Wyniki wpisz w odpowiednie pola dla każdego typu inteligencji, a następnie wypełnij koło wielorakiej inteligencji.

1. Posiadam uzdolnienia manualne ................

2. Posiadam dobre wyczucie kierunku ................

3. Posiadam naturalną umiejętność rozwiązywania sporów między przyjaciółmi ................

4. Łatwo zapamiętuję słowa piosenek ................

5. Potrafię wyjaśniać w prosty sposób trudne zagadnienia ................

6. Robię wszystko krok po kroku ................

7. Dobrze znam samego siebie i rozumiem, dlaczego postępuję tak, a nie inaczej ................

8. Lubię ćwiczenia grupowe i spotkania towarzyskie ................

9. Dobrze uczę się, słuchając wykładów i wywodów innych ludzi ................

10. Słuchając muzyki, doznaję zmian nastroju ................

11. Lubię krzyżówki, łamigłówki i problemy logiczne ................

12. Tablice, zestawienia i pomoce wizualne odgrywają dla mnie ważną rolę podczas uczenia się ...........

13. Jestem wrażliwy na nastroje i uczucia otaczających mnie ludzi ................

14. Najlepiej uczę się, kiedy muszę wziąć się w garść i zrobić coś samemu ................

15. Zanim zechcę się czegoś nauczyć, muszę zobaczyć, jaką będę miał z tego korzyść ...............

16. Podczas nauki i rozmyślań lubię spokój i samotność ................

17. Potrafię usłyszeć poszczególne instrumenty w złożonych utworach muzycznych ................

18. Łatwo przychodzi mi wywołanie w wyobraźni zapamiętanych i wymyślonych obrazów ................

19. Posiadam bogaty język i potrafię się nim posługiwać ................

20. Lubię robić notatki ................

21. Posiadam dobre poczucie równowagi i lubię ruch fizyczny ................

22. Potrafię dostrzegać strukturę przedmiotów i związki między różnymi rzeczami ................

23. Potrafię pracować w zespole i korzystać z cudzych doświadczeń ................

24. Jestem dobrym obserwatorem i często zauważam rzeczy uchodzące uwadze innych ................

25. Często bywam niespokojny ................

26. Lubię pracować lub uczyć się niezależnie od innych ................

27. Lubię komponować muzykę ................

28. Potrafię radzić sobie z liczbami i problemami matematycznym ................

KLUCZ DO KWESTIONARIUSZA WIELORAKIEJ INTELIGENCJI

typy inteligencji stwierdzenia suma punktów

Lingwistyczna 5 9 19 20